Kojce. Wyposażenie budynków dla trzody chlewnej uzależnione jest od przeznaczenia chlewni i przyjętej technologii chowu. Do najbardziej zróżnicowanych elementów pod względem konstruk­cyjnym i użytkowym, należą kojce. Rozróżniamy kojce indywidualne i kojce zbiorowe. Kojce indywidualne stosowane są dla macior przed i po porodzie, oraz dla knurów. Kojce grupowe natomiast stosowane są przy wychowie macior luźnych, warchlaków i tuczników. Ze względu na układ funkcjonalny wnętrza chlewni, rozróżniamy 3 typy kojców: — kojce uniwersalne długie, kojce duńskie, kojce szwedzkie. Każdy z tych typów kojców wpływa na urządzenie i zagospodarowa­nie wnętrza budynku, a ponadto wiąże się z organizacją pracy w chlewni, zwłaszcza w zakresie zadawania paszy i usuwania nieczystości (rys. 4.82., 4.83., 4.84.). Kojce zwykłe spotykane są w praktyce najczęściej — roz­mieszczone są wzdłuż zewnętrznych ścian budynku, przedzielone kbry­ tarzem paszowo-gnojowym. Powierzchnia kojca składa się z części gnojo­wej i legowiskowej podwyższonej o 5 4- 10 cm. Posadzka całego kojca pochylona jest w stronę korytarza paszowo-gnojowego dla umożliwienia spływu płynnych nieczystości do kanalików ściekowych. Podobnie rozwiązuje się kojce dla' macior z prosiętami z wydzieloną częścią dla przychówku. Głębokość kojców zwykłych wynosi około 2,20 -f- 2,50 m (od ściany do przegrody biegnącej wzdłuż korytarza), szerokość zaś wynika z ilości sztuk, wieku i przeznaczenia hodowanych zwierząt. Kojce duńskie mają szerokie zastosowanie zarówno dla macior z prosiętami, jak i innych grup zwierząt. W kojcu tego typu przestrzeń podzielona jest (za pomocą przegrody z wrotami) na część czystą i brud­ną. W ten sposób wnętrze chlewni można zagospodarować wydzielając stały korytarz paszowy oraz korytarze gnojowe otwierane na czas usuwa­nia nieczystości. Istotną zaletą tych kojców jest odsunięcie części legowiskowej od ścian zewnętrznych, a poza tym stworzenie wydzielonych ciągów technologicznych paszowych i gnojowych. Głębokość kojca duńskiego, od ściany zewnętrznej do przegrody, wy­nosi 2,70 -r- 3,20 m, w tym części gnojowej 1,00 -s- 1,20 m, części legowi­skowej 1,70 + 2,00 m. Kojce szwedzkie mają największe zastosowanie w tuczu trzody chlewnej. Charakterystyczną cechą tych kojców jest ustawienie ich w formie zblokowanej w dwu rzędach. W ten sposób przy ścianach zewnętrznych biegną korytarze paszowe, natomiast korytarz gnojowy, regulowany za pomocą wrót, znajduje się pomiędzy dwoma rzędami koj­ców. Część legowiskowa (czysta) wydzielona jest od gnojowej, wspólnej dla dwóch rzędów kojców. Na czas usuwania nieczystości (tak jak w koj­cach duńskich) zamykane są wrota dzielące korytarz gnojowy i tworzy się jeden wspólny ciąg gnojowy. Przegrody. Przegrody w kojcach dla trzody chlewnej dzielą się na boczne i czołowe, a w kojcach duńskich i szwedzkich występują również przegrody tylne. Wysokość przegród powinna być dostosowana do wieku i charakteru użytkowanych zwierząt. Przegrody wykonane są zwykle ażurowe bądź pełne, te ostatnie także ze sklejki wodoodpornej, z płyt azbestowo-cementowych, zależnie od lokalnych warunków i możliwości. Przegrody wykonane z rur o odpo­wiednich przekrojach, z siatki lub blachy, muszą być łatwo rozbieralne, zwłaszcza w kojcach dla macior z prosiętami, gdzie w miarę potrzeby powiększa się lub zmniejsza powierzchnię kojca. W kojcach o dużej obsadzie zwierząt projektuje się przegrody czoło­ we z ruchomymi.zastawkami przy korytarzach, ułatwiającymi zadawanie paszy. Działanie zastawki oparte jest na zasadzie dźwigu, dzięki czemu wysiłek człowieka otwierającego lub zamykającego zastawkę jest mini­malny. Zastawki projektuje się w zależności od sposobu zadawania paszy (wózkiem ręcznym, akumulatorowym lub innymi środkami transportu). Koryta i automaty paszowe. Pasza dla trzody chlewnej, najogólniej biorąc, dzieli się na dwie zasadnicze grupy: pasza objętościowa, pasza treściwa. Do paszy objętościowej zalicza się: zielonki, kiszonki, ziemniaki, bura­ki itp. Do pasz treściwych zaś — makuchy, mieszanki przemysłowe, róż­nego rodzaju mączki, wytłoki i koncentraty paszowe. Stosowane są dwa sposoby karmienia trzody chlewnej: żywienie nor­mowane — zadawane w określonych porach dnia, i żywienie ciągłe umożliwiające zwierzętom pobieranie paszy przez całą dobę. Wszystkie pasze zadawane są, po odpowiednim ich przygotowaniu, do koryt umieszczonych wzdłuż korytarzy paszowych lub też dostarczane automatycznie. Koryta wykonuje się z drewna lub łupin kamionkowych, wielkość ich dostosowana jest do wieku zwierząt (rys. 4.87.). Automatyczne żywienie zwierząt stosowane jest głównie w dużych fermach, nastawionych na produkcję przemysłową (rys. 4.88.). Podstawą takiej technologii żywienia są mieszanki pasz przemysłowych (suche, płynne lub półpłynne) transportowane do automatów paszowych za po­mocą wózków lub trasporterów. Automaty paszowe muszą być rozmiesz­czone w chlewni w sposób zapewniający nieograniczony dostęp do nich. Automat do karmienia składa się ze zbiornika, z którego pokarm jest przekazywany do poszczególnych pojemników zainstalowanych w hali dla zwierząt. Na jeden pojemnik paszowy przypada 5-8 sztuk. Poza automatami paszowymi, instaluje się w chlewniach poidła auto­matyczne w ilości 1 poidło na 20 sztuk. Urządzenia do usuwania nieczystości. Ze względu na sposób usuwania nieczystości, budynki dla trzody chlewnej dzielą się na: chlewnie głębokie, chlewnie płytkie, chlewnie z kanałem rusztowym. Chlewnie głębokie, zwłaszcza w dużych fermach, należą do rozwią­zań przestarzałych, ze względu na uciążliwy i pracochłonny sposób usu­wania nieczystości, a również ze względu na zużycie dużej ilości ściółki. Najczęściej stosowane są chlewnie płytkie z kojcami duńskimi lub szwedzkimi. Ściółka może być stosowana na powierzchni całego kojca — z codziennym usuwaniem obornika, lub ściółka tylko w części legowi­skowej uzupełniana w miarę potrzeby, natomiast w części gnojowej bez-ściółkowej odchody usuwa się codziennie. Zarówno w chlewni głębokiej jak i płytkiej płynne nieczystości spły­wają z kojców do kanałów ściekowych, a stamtąd do zbiornika na gno­jówkę. Natomiast stałe nieczystości w chlewni głębokiej usuwane są ręcznie, w chlewni płytkiej — mechanicznie: szuflami, zgarniarkami, przenośnikami zgrzebłowymi itp. W nowoczesnych rozwiązaniach budynków dla trzody chlewnej sto­sowany jest system bezściołowy z całymi posadzkami szczelinowymi, bądź z kanałami gnojowicowymi przykrytymi rusztem. Całkowite podłogi szczelinowe stosuje się zazwyczaj w pomieszczeniach dla zwierząt prze­znaczonych na mięso, tzn. w tuczarniach. W pomieszczeniach zarodowych natomiast — podłogi pełne, a rusztem przykrywa się tylko kanały gno-jowicowe. Elementy podłóg szczelinowych wykonuje się ze stali, drewna, żelbetu lub tworzyw sztucznych. Rozwiązania te mają nie tylko ułatwiać tak uciążliwą czynność, jaką jest usuwanie nieczystości, lecz również muszą zapewnić odpowiednie warunki bytowe zwierzętom.