Do zadań służby zdrowia na wsi należy udzielanie pomocy lekarskiej i pielęgniarskiej, profilaktyka i propagowanie zasad higieny oraz nadzór sanitarno-epidemiologiczny. Z uwagi na wprowadzenie powszechnej opie­ki lekarskiej na wsi przez państwową służbę zdrowia, rola i znaczenie zakładów lecznictwa otwartego zasadniczo wzrasta. Sieć ośrodków zdro­wia, uzupełniana dotychczas spółdzielczymi ośrodkami zdrowia musi objąć swym zasięgiem wszystkie tereny wiejskie. Program użytkowy gminnego ośrodka zdrowia obejmuje następujące pomieszczenia: — przedsionek i poczekalnię z szatnią, •— gabinety: lekarski, stomatologiczny i ginekologiczno-położniczy oraz gabinety zabiegowe, izolatkę, oddzieloną przedsionkiem od pozostałych pomieszczeń, laboratorium i gabinet sanitarno-epidemiologiczny, •— rejestracja i kancelaria, pomieszczenia sanitarne. Program użytkowy rejonowego ośrodka zdrowia, przeznaczonego dla ok. 6000 mieszkańców, o zasięgu działania ok. 10 15 km obejmuje poradnię ogólną dla dorosłych i poradnię dla dzieci i matek jako dwie wydzielone części, z oddzielnymi wejściami i poczekalniami, powiązane wspólną częścią administracyjną. Na program składają się gabinety lekar­skie i zabiegowe, gabinet stomatologiczny, laboratoria i punkt sanitarno--epidemiologiczny, światłolecznictwo, punkt apteczny, pomieszczenie admi­nistracyjne i dla personelu, pomieszczenia gospodarcze i urządzenia sani­tarne. Rozwiązanie funkcjonalne ośrodka zdrowia powinno zapewniać od­separowanie chorych zakaźnie, poprzez wyznaczenie specjalnych godzin przyjęć, lub wydzielenie części zakaźnej. Poza oddzielnymi wejściami do poradni ogólnej i poradni dla matek z dziećmi, oddzielne wejścia powinny prowadzić do punktu aptecznego, części gospodarczej i ewentualnie do części mieszkalnej (Rys. 1. 49., 1. 50., 1. 51.). Obiekty służby zdrowia powinny być lokalizowane poza ośrodkiem społeczno-usługowym wsi w izolacji od szkoły, przedszkola i żłobka, w obrębie strefy mieszkaniowej, w miejscu łatwo dostępnym dla lud­ności osiedla i osiedli znajdujących się w rejonie obsługi. Działka ośrodka zdrowia zajmuje powierzchnię ok. 0,1 -5- 0,2 ha. W osiedlach małych lokalizowane są tzw. lekarzówki, składa­jące się z budynku mieszkalnego dla lekarza i personelu pielęgniarskiego oraz gabinetu zabiegowego i budynku gospodarczego. Działka siedliskowa pod zabudowania lekarzówki zajmuje powierzchnię ok. 0,08 ha. Niezależnie od punktów wydawania leków i punktów aptecznych przy ośrodkach zdrowia w większych ośrodkach wiejskich występują apteki, jako samodzielne placówki sprzedaży leków.