Charakterystyka struktury płytowych materiałów drewnopochodnych. Płytowe ma­teriały drewnopochodne są tworzywami wykonanymi metodami przemysłowymi, w wię­kszości przypadków z drobnowymiarowego drewna oraz drobnych odpadów różnych gatunków lub ze spilśnionych włókien drzewnych i odpadów niektórych roślin jedno­rocznych, przy zastosowaniu lepiszcz syntetycznych, ciśnienia prasowania i podwyższo­nej temperatury. Tworzywo takie formowane jest w płyty różnych grubości, szerokości i długości. Materiały drewnopochodne mają strukturę niejednorodną, porowatą, charak­teryzującą się różnym stopniem zagęszczenia w zależności od technologii wytwarzania. Charakter struktury, warunki zagęszczenia wypełniającej masy drzewnej oraz zastoso­wanie lepiszcza decydują o technicznych właściwościach materiałów drewnopochodnych. Budowa płytowych materiałów drewnopochodnych może być pełna lub mogą mieć one pustki (cylindryczne kanały przebiegające wzdłuż płyty). Płytowe materiały drewnopochodne w postaci naturalnej są również higroskopijne i nasiąkliwe. Pochłanianie wilgoci z powietrza powoduje ich pęcznienie na grubości i długości. Natomiast skurcz zachodzi przy obniżeniu wilgotności materiału. Równo­cześnie zjawiska te wywołują zmiany właściwości mechanicznych. Niektóre rodzaje materiałów drewnopochodnych w wyniku trwałego zawilgocenia higroskopijnego lub zalania wodą deformują się w sposób nieodwracalny, a nawet roz­warstwiają, co między innymi warunkuje zakres i sposób stosowania ich w budownictwie. Płyty pilśniowe. Płyty pilśniowe z drewna są materiałem drewnopochodnym pow­stałym ze spilśnienia i sprasowania w gorącym procesie technologicznym włókien ligno-celulozowych z dodatkiem lub bez dodatku środków chemicznych. Produkowane są następujące rodzaje płyt pilśniowych: płyty porowate ,,P" (miękkie), nie prasowane w gorącej prasie o gęstości poniżej 400 kg/m3; płyty porowate zwykłe, o prawej powierzchni z odciskiem filcu lub sita i o barwie naturalnej masy drzewnej; płyty porowate z okładem na prawej powierzchni, wykonanym z warstw materiału uszlachetnionego; płyty porowate na prawej powierzchni pokryte ścierem barwionym lub niebar-wionym; płyty perforowane i nacinane, o powierzchni barwy naturalnej lub pokrytej ście­rem, z nacięciami na prawej stronie w postaci szczelin lub cylindrycznych otworów, nie przechodzących przez całą grubość płyty; —płyty twarde „T" prasowane, o gęstości powyżej 800 kg/m3. W grupie płyt pilśniowych twardych uszlachetnionych rozróżnia się: płyty bardzo twarde „BT", o gęstości powyżej 900 kg/m3, prasowane w prasie gorącej, impregnowane olejami schnącymi przed obróbką termiczną; płyty lakierowane, na powierzchniach prawych lub prawych i lewych pokryte natryskiem różnobarwnych emalii termoutwardzalnych; płyty lakierowane mogą mieć powierzchnie prawe gładkie, perforowane (otwory przechodzą lub nie przechodzą przez grubość płyty), nacinane — z nacięciem do celów użytkowych i dekoracyjnych (dźwię­kochłonne, kafelkowe), wytłaczane — z powierzchnią prawą ukształtowaną w czasie prasowania na gorąco przy użyciu profilowanych matryc; płyty laminowane, w których na prawych lub prawych i lewych powierzchniach zostają w procesie gorącym naprasowane specjalne papiery z uszlachetnionej celulozy o określonej gramaturze, zaimpregnowane żywicą termoutwardzalną; do laminowania powierzchni prawych stosuje się papiery dekoracyjne (wzorzyste), pokryciowe i wy­równawcze. Rozwinęło się także oklejanie płyt pilśniowych twardych specjalnymi papierami z nadrukiem drewnopodobnym. Dopuszczalne wady, jak wgłębienia, odciski brzeżne, spęcznienia, rysy, uszkodzenia oraz wymagania jakościowe określono w odpowiednich normach przedmiotowych. Nie­które wymiary produkowanych płyt pilśniowych. Ważniejsze właś­ciwości fizyczne płyt pilśniowych twardych zwykłych i uszlachetnionych. Płyty pilśniowe twarde „T" są stosowane w budownictwie w szerokim zakresie, szczególnie w obiektach budowlanych różnego przeznaczenia wykonanych z drewna i materiałów drewnopochodnych, między innymi w elementach ścian zewnętrznych i we­wnętrznych, stropach i stropodachach. Znane są również przykłady zastosowań tych piyt w kombinowanych (drewno — płyty pilśniowe) konstrukcjach nośnych. Płyty pilś­niowe stosuje się również w produkcji skrzydeł drzwiowych, mebli wbudowanych itp., a płyty pilśniowe laminowane i lakierowane — również na okładziny ścienne. Płyty pilśniowe bardzo twarde znajdują zastosowanie, podobnie jak płyty twarde, szczególnie w rozwiązaniach, gdzie są stawiane im wyższe wymagania techniczne. Znane jest również zastosowanie bardzo twardych płyt pilśniowych na zastępcze nawierzchnie podłogowe. Płyty wiórowe prasowane. Płyty wiórowe prasowane są tworzywem wykonanym z wiórów płasko skrawanych i wiórów drzazgowych, które metodą przemysłową zostają sprasowane na gorąco przy zastosowaniu lepiszcza mocznikowo-formaldehydowego. Rozróżnia się płyty trzywarstwowe i jednowarstwowe. W płytach trzywarstwowych występują warstwy zewnętrzne i środkowe, różniące się zagęszczeniem masy wiórów, ich wielkością oraz zawartością kleju. Płyty jednowarstwowe mają strukturę jednorodną. Płyty wiórowe prasowane dzielą się w zależności od właściwości fizycznych i mecha­nicznych na dwa typy (I i II). Podstawowe wymiary wiórowych prasowanych płyt trzywarstwowych podano wg PN-72/D-970O4. Płyty wiórowe prasowane znajdują szerokie zastosowanie w budownictwie, głównie w obiektach budowlanych różnego przeznaczenia wykonywanych z drewna i materiałów drewnopochodnych. Stosuje się je jako materiał okładzinowy w elementach ścian zew­nętrznych i wewnętrznych, stropowych i stropodachowych. Ponadto płyty wiórowe pra­sowane są stosowane do produkcji mebli wbudowanych, a także na podkłady pod na­wierzchnie podłogowe. Znaczne rozszerzenie zakresu stosowania w budownictwie, głównie małokubatu-rowym, spowoduje wprowadzenie na rynek płyt wiórowych prasowanych uodpornionych na działanie ognia, odpowiadających wymaganiom BN-72/7123-01. W zależności od stopnia uodpornienia płyt na działanie ognia będą produkowane dwie odmiany: — płyty o niższej ognioodporności i — płyty o wyższej ogniood-porności. Stosownie do wymagań normy, stopień uodpornienia na działanie ognia sprawdzany metodą rury ogniowej wyraża się ubytkiem masy, nie większym niż 20% dla płyt odmiany i nie większym niż 10% dla płyt odmiany.Gęstość płyt ognioodpornych: 680-f-800 kg/m3 przy wilgotności 7 + 2%. Płyty takie znajdą zastosowanie między innymi w ognio­odpornych skrzydłach drzwiowych. W najbliższym czasie jest przewidziane stosowanie płyt wiórowych do produkcji prefabrykowanych ościeżnic drzwiowych, skręcanych na budowie. W tych rozwiązaniach ościeżnice będą fabrycznie powłokowane drewnopodobną folią PCW. Ważniejsze właściwości techniczne płyt wiórowych trzywarstwowych. Płyty wiórowe wytłaczane. Płyty wiórowe wytłaczane są tworzywem drzewnym otrzymanym w wyniku odpowiedniego zagęszczenia wiórów drzewnych i utwardzenia ich na gorąco przy zastosowaniu lepiszcza mocznikowo-formaldehydowego. Zagęszczanie wiórków (wytłaczanie wzdłuż płyty) odbywa się systemem ciągłym w specjalnej prasie-formie. W następstwie tej metody zagęszczania wiórki są na ogół usytuowane w płycie prostopadle do jej długości (kierunku wytłaczania). Przez stosowanie w prasie specjalnych wkładów można formować płyty z podłużnie przebiegającymi cylindrycz­nymi kanałami (płyty pustakowe). Uformowana w powyższy sposób „surowa" płyta po wyjściu z prasy formującej i przycięciu na długości zostaje w dodatkowym procesie oklejona obustronnie płytą pilś­niową twardą lub okleiną. Charakterystykę asortymentu oraz niektórych ważniejszych fizycznych i mechanicz­nych właściwości płyt wiórowych wytłaczanych. Płyty wiórowe wytłaczane mogą być stosowane w budownictwie wyłącznie w postaci obustronnie oklejonej. Płyty wiórowe wytłaczane pustakowe i pełne mogą być stosowane w budownictwie głównie w obiektach budowlanych różnego przeznaczenia, wykonywanych z drewna i materiałów drewnopochodnych, pod warunkiem eksploatowania tych obiektów w wa­runkach suchych. Bezwzględnym warunkiem zezwalającym na stosowanie płyt wiórowych wytłaczanych w budownictwie jest: zabezpieczenie ich czół przed wpływami bezpośredniego zamoczenia lub stałego atmosferycznego zawilgocenia, zapewnienie, aby stała wilgotność względna pomieszczeń w obiektach i pomieszcze­niach na przekraczała 70%. Sklejka. Sklejka jest to płyta drzewna wykonana z nieparzystej ilości sklejonych ze sobą warstw fornirów z drewna gatunków liściastych lub iglastych. Przylegające do siebie warstwy fornirów wykazują prostopadły układ włókien. Produkowane są: sklejki suchotrwałe — mało odporne na działanie wody, łączone klejami nieod­pornymi na długotrwałe działanie wody lub wysoką wilgotność powietrza; sklejki tego rodzaju nadają się do zastosowań w suchych i zamkniętych pomieszczeniach; sklejki wodoodporne — łączone klejami odpornymi na działanie wody i wysoką wilgotność powietrza; mogą one być stosowane pod zadaszeniem, na otwartym powie­trzu lub przejściowo w wodzie. W ostatnich latach zostały rozpowszechnione w budownictwie przemysłowym tarcze do deskowań wykonane ze sklejki wodoodpornej „szalunkowej" wg wymagań- BN--66/7113-10. Płyty skrawkowe. Płyty skrawkowe są materiałem drewnopochodnym wykona­nym ze skrawków drewna uformowanych na gorąco w płytę przy użyciu lepiszczy synte­tycznych, termoutwardzalnych. Płyty te są wytwarzane w zakładach produkujących sklejkę (produkcja uboczna). Stosuje się je jako materiał dekoracyjny w budownictwie, na okładziny (boazerie) ścian, do wykonywania okładzin na konstrukcjach szkieleto­wych lekkich ścian działowych oraz do wyrobu mebli wbudowanych. Produkowane są płyty: typu — obustronnie oklejone obłogami, typu — obustronnie oklejone pły­tami pilśniowymi, typu — nieoklejone. Płyty stolarskie. Płyty stolarskie są warstwowym materiałem płytowym z drewna, w którym warstwy zewnętrzne są wykonane z fornirów iglastych bądź liściastych ga- Iglaste standardowe Iglaste standardowe wodoodporne Liściaste standardowe wodoodporne Liściaste standardowe tunków drewna, natomiast warstwę wewnętrzną stanowią listwy z drzew iglastych skle­jonych między sobą, bądź też leżące luzem i ściągnięte sznurkiem papierowym. Płyty stolarskie są stosowane w budownictwie przede wszystkim do produkcji mebli wbudowanych. W asortymencie tych płyt obowiązują 2 klasy jakości (I i II). Wymiary produkowa­nych płyt podano w tabl. 9-23.