Asfalty. Ze względu na pochodzenie rozróżnia się asfalty naturalne (jako złoża w glebie) i ponaftowe (z destylacji ropy naftowej). Ze względu na przeznaczenie asfalty ponaftowe dzielą się na: asfalty drogowe klasyfikowane w zależności od penetracji w temperaturze 25°C i o właściwościach wg PN-65/C-96170, asfalty przemysłowe klasyfikowane zależnie od temperatury mięknienia, okreś­lanej metodą pierścienia i kuli wg PN-76/C-96178/00. Asfalty drogowe są stosowane do budowy nawierzchni drogowych oraz do produkcji materiałów hydroizolacyjnych i antykorozyjnych. Asfalty przemysłowe dzielą się zgodnie z PN-76/C-96178/O0 na: asfalty przemysłowe kruche o symbolu PK (PN-76/C-96178/01), stosowane do produkcji farb i lakierów oraz w przemyśle elektronicznym, asfalty przemysłowe izolacyjne o symbolu PS (PN-76/C-96178/02), używane w przemyśle materiałów budowlanych jako masy powłokowe i impregnacyjne, do pro­dukcji pap oraz innych materiałów hydroizolacyjnych, jako materiał bazowy do pro­dukcji lepików, kitów i innych materiałów wiążąco-uszczelniających oraz jako masy zabezpieczające przed korozją, pokrywające konstrukcje stalowe, rurociągi itp. Istnieje również specjalny asfalt ekstrakcyjny Dex-80 (BN-76/0538-06) do stabili­zacji smoły drogowej (PN-63/C-97031). Smoły. Smoła surowa (PN-69/C-97036) jest produktem koksowania węgla ka­miennego. Po przerobie smoły surowej otrzymuje się smołę odwodnioną, a z niej po dodaniu paku (PN-69/C-97035) wytwarza się smołę przeparowaną (PN-72/C-97010). Smoły preparowanej używa się do produkcji pap i lepików smołowych oraz do konser­wacji pokryć dachowych wykonanych z tych materiałów<2,5,6,8,164'19,21+23). Materiały izolacyjne płynne do gruntowania podłoży. Nakłada się je na podłoża betonowe, metalowe i inne w celu nadania im przyczepności do kolejnych warstw hydro- izolacyjnych oraz do ochrony ich przed korozją lub stosuje je jako samodzielne izo- lacje typu lekkiego. Do materiałów tych należą roztwory i emalie asfaltowe; zalicza się do nich również inne preparaty patentowe. Roztwory asfaltowe do gruntowania (PN-74/B-24622) składają się z asfaltów przemysłowych i rozpuszczalników organicznych (solwentnafta, benzol lub benzyna lakowa). Lepkość tych roztworów, mierzona kubkiem Forda 0 0 4 mm, wynosi 15—50 s, maksymalna zawartość wody 0,2% (objętościowo). Próba wyschnięcia po 12 h — materiał izolacyjny nie lepi się do palców. Na rynku krajowym znajdują się roztwory asfaltowe do gruntowania pod nazwami „Abizol R" i „Bitizol R", których zużycie przy jednokrotnym smarowaniu wynosi 0,34-0,5 kg/m2. Smarować należy powierzchnie w temperaturze otoczenia powyżej 5°C, zapewniając dobrą wentylację w pomieszczeniach oraz przestrzegając przepisów bhp i bezpieczeństwa przeciwpożarowego, gdyż są to środki trujące i łatwo palne. Emulsje asfaltowe do gruntowania (BN-66/6753-01), stanowiące mieszaninę asfaltów drogowych lub przemysłowych z wodą, są stosowane do grunto­wania wilgotnych podłoży betonowych. Emulsje te można stosować również jako samo­dzielne powłoki hydroizolacyjne typu lekkiego. Preparaty patentowe. Szwajcarski preparat „Concerwado 5" produkcji „Sika International"*18' służy do trwałej impregnacji kamieni naturalnych i sztucz­nych w celu zabezpieczenia ich przed wilgocią i korozją atmosferyczną. „Colma-Fix" jest gruntownikiem pod powłoki epoksydowe nakładanym nawet na wilgotne podłoża betonowe, „Colma T" jest używany do ochrony zbiorników i szybów podziemnych przed wilgocią, „Colma-Dur" jest gruntownikiem stosowanym na suche podłoża, a „Col-ma-Sol" jest dwuskładnikową farbą przeznaczoną do ochrony betonów przed wilgocią, do wyprawiania murów itp. Z niemieckich środków znany jest „Vestopal LT", używany do wykonywania powłok gruntujących, chroniących obiekty przed wilgocią i wpływami atmosferycznymi. Masy i pasty hydroizolacyjne asfaltowe. Materiały służą do nakładania na pod- łoża betonowe i inne lub do konserwacji pokryć dachowych itp. Masa asfaltowa do konserwacji pokryć dachowych (PN-76/ /B-24628) jest roztworem asfaltów z wypełniaczami mineralnymi w postaci mączki i włó­kien oraz dodatkami uszlachetniającymi, zwiększającymi przyczepność. Wymagania dla tej masy podano w PN-76/B-24628. Zastosowanie masy asfaltowej: do konserwacji pokryć dachowych wykonanych z powłok z pap asfaltowych. Z krajowych mas asfaltowych stosowanych na zimno do konserwacji papowych pokryć dachowych są znane „Dacholeum" i „Terizol K" — o zużyciu 0,54-0,6 kg/m2. Asfaltowa pasta emulsyjna (BN-76/6753-03) jest trójfazowym ukła­dem koloidalnym, składającym się z wody, asfaltu i gliny bentonitowej. W zależności od temperatury mięknienia i przeznaczenia rozróżnia się 4 rodzaje asfaltowej pasty emulsyjnej: NT — pasta niskotopliwa stosowana jako materiał gruntujący i do zacierania róż­nego rodzaju rys, pęknięć oraz ubytków w podłożach betonowych, ceglanych itp., a szczególnie przy robotach hydroizolacyjnych wykonywanych w podziemiach; WT — pasta wysokotopliwa do wykonywania samonośnych powłok przeciwwil­gociowych typu lekkiego i do pokryć dachowych; SMi — pasta specjalna modyfikowana lateksem stosowana do wykonywania samo­nośnych powłok przeciwwilgociowych typu lekkiego w trudniejszych warunkach (pod­łoże narażone na odkształcenia termiczne, rysy skurczowe), do konserwacji pokryć pa­powych, przyklejania materiałów ocieplających (zwłaszcza z wełny mineralnej) do blach stalowych fałdowych, do betonu i do klejenia welonu z przędzy szklanej przy izolacjach natryskowych i pracach dekarskich; SM2 — pasta specjalna z dodatkami uszlachetniającymi stosowana do sklejania betonu, szkła i styropianu, gruntowania podłoży, wyrównywania powierzchni i zacie­rania drobnych rys i pęknięć. Okres, w którym pasta przechowywana nie po­winna wykazywać odchyleń od wymagań normy, liczba miesięcy od daty produkcji 6 Masa smołowa stosowana na gorąco do konserwacji pokryć dachowych (PN-64/B-24627) jest produkowana ze smół preparowanych i miękkiego paku, wypełniacza mineralnego oraz ewentualnie dodatków plastyfikujących. Masa nie powinna zawierać wody więcej niż 1%. Temperatura mięknienia masy wg me­tody PiK powinna zawierać się w zakresie 47-f-65°C, a temperatura zapłonu powinna wynosić co najmniej 200°C. Z krajowych mas stosowanych na gorąco do konserwacji smołowych pokryć dacho­wych należy wymienić „Terex M" (miękki) o zużyciu ok. 1 kg/m2 pokrycia dachowego. Lepiki stosowane na gorąco lub na zimno. W zależności od użytych surowców rozróżnia się lepiki smołowe i asfaltowe. Lepiki smołowe stosowane na gorąco (PN-63/B-24626 i PN-70/ /C-97009) składają się z paku miękkiego lub mieszaniny paku (PN-69/C-97035) ze smołą preparowaną (PN-72/C-97010), wypełniaczy mineralnych (lub bez wypełniaczy) i do­datków uszlachetniających (paki tłuszczowe, kalafonia itp.). Lepiki A produkuje się bez wypełniaczy, o temperaturze mięknienia wg PiK 44—52°C, a lepiki B z wypełnia­czami mineralnymi i pyłowymi lub włóknistymi o temperaturze mięknienia wg PiK 50-~80°C. Lepiki są stosowane wyłącznie do przyklejania pap smołowych do podłoży i sklejania poszczególnych arkuszy pap smołowych oraz konserwacji smołowych pokryć papowych. Niedopuszczalne jest klejenie pap asfaltowych lepikami smołowymi ani łą­czenie lepików smołowych z asfaltowymi. Z krajowych lepików smołowych stosowanych na gorąco znany jest „Terex T" (twar­dy) do klejenia na gorąco pokryć z papy smołowej na dachach o małym spadku. Zużycie l,5-f-2 kg/m2 powierzchni. Lepiki asfaltowe są to kompozycje asfaltów przemysłowych z dodatkami zwiększającymi zdolność klejenia, jak żywica kumaronowa, kalafonia, pak kumaro-nowy, paki tłuszczowe itp. Lepik asfaltowy z wypełniaczami stosowany na gorąco (PN-57/B-24625) jest uży­wany jako samodzielna hydroizolacja typu lekkiego, do przyklejania papy asfaltowej do podłoży i do sklejania poszczególnych arkuszy pap asfaltowych ze sobą oraz do kon­serwacji asfaltowych pokryć papowych. Znane są również lepiki asfaltowe stosowane na gorąco bez wypełniaczy. Na wyróż­nienie zasługuje lepik „Suberizol" o dobrej przyczepności do stali, betonu i innych mate­riałów, a szczególnie do izolacji zimnochronnej w chłodniach, odznaczający się bez-wonnością. Zużycie „Suberizolu": lł-2 kg/m2 sklejanej powierzchni. Lepikiem asfaltowym bez wypełniaczy stosowanym na gorąco jest „Izolbit", którego wymagania techniczne podano w ZN-67/ZPIB-51. Powszechnie używany do robót hydroizolacyjnych jest lepik asfaltowy bez wypełnia­czy stosowany na gorąco (wg PN-58/C-96177), o temperaturze mięknienia 704-85°C i temperaturze łamliwości — TC. Lepiki asfaltowe stosowane'na zimno (PN-74/B-24620) są produkowane z asfaltów ponaftowych, wypełniaczy mineralnych (lub bez), rozpuszczalnika (solwentnafta lub benzol) i ewentualnie dodatków zwiększających przyczepność. Wymagania dla tych le­pików. Lepiki asfaltowe stosowane na zimno służą jako samodzielne hydroizolacje typu lek­kiego (2 lub 3 warstwy nałożone na zagruntowane uprzednio podłoże, głównie betono­we), do przyklejania powłok papowych do podłoży uprzednio zagruntowanych i do sklejania arkuszy papy ze sobą. Zużycie: l-r-2 kg/m2 powierzchni klejenia. Z krajowych lepików stosowanych na zimno są znane: „Bitizol P", „Bitizol D", „Bitizol G", „Abi-zol D" i „Abizol G". Lepik asfaltowy do posadzki deszczułkowej (PN-71/B-24624) stanowi masę wyprodukowaną z mieszaniny asfaltów o temperaturze mięknienia PiK powyżej 40°C, wypełniacza mineralnego, plastyfikatorów i rozpuszczalników oraz ewentualnie dodatków uszlachetniających. Lepik ten po 7 dniach wysychania powinien być w temperaturze pokojowej całkowicie bezwonny i w czasie układania łatwo rozpro­wadzać się warstwą grubości 1-H2 mm na podłożu z gładzi cementowej. Ponadto powi­nien dać się wyginać na pręcie o 0 30 mm w temperaturze 0°C bez pęknięć i rys w war­stwie nałożonej na pasek płótna. Poza tym powinien wykazywać dostateczną zdolność lepienia, tak aby kostka betonowa przyklejona lepikiem od spodu do deszczułki posadz­kowej na powierzchni 49 cm2 w temperaturze 18 + 2°C pod obciążeniem 90 daN (90 kG) nie odklejała się. Masą zalewowa (BN-74/6771-04). Masa zalewowa składa się z asfaltów dro- gowych, włóknistego wypełniacza mineralnego (azbestu lub wełny mineralnej), mączki mineralnej (wapiennej) i dodatków uszlachetniających (kauczuk lub pak tłuszczowy). Temperatura mięknienia: wg PiK 54-r-65°C. Na rynku krajowym znajdują się kity asfaltowe uszczelniające „Bitizol KF" i „Abi­zol KF", które zachowują plastyczność w granicach temperatur od —20 do +60°C; są odporne na słabe agresje kwasów, ługów i soli, lecz nie są odporne na działanie roz­puszczalników organicznych. Z zagranicznych kitów uszczelniających są znane w świecie kity asfaltowe szwajcarskie „Igas Schwarz" i „Igas Schwarz Special" oraz kity o kolo­rach tynków „Igas Grau". Zastosowanie kitów asfaltowych: do uszczelnień szczelin dylatacyjnych w budowlach inżynierskich, budynkach i nawierzchniach betonowych po uprzednim zagruntowaniu podłoża upłynnionym asfaltem, do uszczelnień fartuchami blaszanymi styków hydroizolacji z konstrukcjami metalowymi, do uszczelnień basenów i zbiorników, rur itp. Kit asfaltowy „Bikolit""'*' o temperaturze mięknienia wg PiK 153-M98°C, wytrzymałości na ściskanie 6,5 MPa (65 kG/cm2), stosowany na gorąco z dodatkiem lepiku asfaltowego bez wypełniaczy dla zmniejszenia kruchości, do układania i spoino­wania wykładzin ceramicznych narażonych na działanie wody, roztworów soli mine­ralnych, rozcieńczonych roztworów kwasów i ługów. Kity trwale plastyczne „Polkit" i „Olkit" (BN-75/6753-02)<*>. „Polkit" składa się z plastyfikowanego polistyrenu, wypełniaczy mineralnych i pigmentów nieorganicznych; jest odporny na czynniki atmosferyczne, wodę i temperaturę, ma dobrą przyczepność do betonu, metali, szkła, drewna, azbestocementu, kamieni naturalnych i sztucznych. Działa szkodliwie na styropian. Jest materiałem trudno palnym. „Olkit" składa się z po­limeryzowanego modyfikowanego oleju lniano-tungowego z wypełniaczami i pigmen­tami nieorganicznymi. Jest odporny na działanie wody i czynniki atmosferyczne, o do­brej przyczepności do betonu, metali, szkła, drewna, kamieni naturalnych i sztucznych itp. Jest materiałem trudno palnym, nakładanym ręcznie lub pistoletem do spoinowania. Obydwa kity są używane przede wszystkim do wypełniania zewnętrznych spoin między płytami wielkowymiarowymi prefabrykowanymi ściennymi. Ze znanych na świecie kitów, zwłaszcza o wysokiej elastyczności, chemoodporności i odporności na wyższe temperatury nawet do 227°C, importowanych do robót specjal- nych, należą kity silikonowe, epoksydowe, tiokolowe, poliuretanowe produkcji szwaj­carskiego koncernu „Sika International"(1S), kity fenolowe, furanowe, epoksydowe, poliuretanowe „Habenit" firmy szwedzkiej Högenäs i „Asplit" firmy zachodnionie-mieckiej Hoechst. Asfaltowe emulsje hydroizolacyjne. Asfaltowe emulsje kationowe do izolacji przeciwwilgociowych (BN-68/6753-04) stanowią ukhd dwufazowy, składający się 55-4-60% asfaltu ponaftowego, 39-4-44% wody i ok. 1% środka powierzchniowo czyn­nego. Są to materiały niepalne, fizjologicznie obojętne i nie zawierają składników tok­sycznych. Drugim składnikiem, używanym łącznie z asfaltową emulsją kationową do pokryć i powłok bezpapowych, jest lateks butadienowo-styrenowy LBS-3060, składający się z 60% kauczuku syntetycznego, 39% wody i ok. 1% środka powierzchniowo czynnego. Ponadto składnikami bezpapowych powłok hydroizolacyjnych jest piasek i drobno­ziarnisty łupek chlorytowo-serycytowy oraz może być zbrojenie z welonu szklanego. Łączna grubość pokrycia bezpapowego wynosi 3,8 + 0,5 mm, a masa jednostkowa 4,6 + 0,2 kg/m2. Czterowarstwowe powłoki hydroizolacyjne z asfaltowych emulsji ka­tionowych stosuje się w formie natrysku z dwudyszowego aparatu (z jednej emulsja asfaltowa, z drugiej lateks) jako pokrycia dachowe (przy prefabrykatach dachowych najlepiej ułożyć na 1 warstwie papy) i do konserwacji pokryć papowych. Również po­włoki te, lecz zbrojone warstwami welonu szklanego o grubości 5+6 mm, można stoso­wać jako izolacje przeciwwodne typu ciężkiego. Stosuje się także anionowe emulsje asfaltowe i anionowe emulsje asfaltowe modyfikowane lateksem LBS zbrojone włóknem szklanym nakładane metodą natrysku. Istnieją również emulsje asfaltowe do hydroizo-lacji przeciwwilgociowych typu lekkiego wg BN-66/6753-01, które zawierają 55 + 5% mieszaniny asfaltów drogowych lub przemysłowych. Emulsje takie przy rozcieńczeniu trzykrotną ilością wody nie powinny ulegać koagulacji i powinny tworzyć powłoki od­porne na działanie wody.