Wymagane wytrzymałości na ściskanie betonów poszczególnych klas
Betony zwykle, a także i betony lekkie kruszywowe, dzielą się na klasy o różnej wytrzymałości. Symbol klasy składa się z litery B i liczby, która równa się co do wartości wytrzymałości gwarantowanej na ściskanie betonu R°. Zapewnienie wytrzymałości gwarantowanej z [prawdopodobieństwem 95% jest obowiązkiem wykonującego beton.
Uzyskanie wytrzymałości R$ wymaga wykonania betonu o wytrzymałości średniej K odpowiednio większej, zależnie od zmienności, jakiej podlega wytrzymałość produkowanego betonu. Przy określaniu zależności pomiędzy wytrzymałością średnią R i wytrzymałością gwarantowaną RS należy posługiwać się znanym ze statystyki matematycznej rozkładem normalnym. Rozkład ten przedstawiono na rys. 6-1. Zgodnie z rysunkiem zależność obu tych wytrzymałości przedstawia się następująco.
Odchylenie standardowe powinno się obliczać tylko wtedy, gdy liczba próbek pobranych do kontroli określonej partii betonu n 30, tj. wtedy, gdy w przypadku spełnienia także i innych wymagań warunki wykonania betonu uznaje się za przemysłowe (p. 6.5.1). Za partię betonu uważa się ilość betonu o tych samych wymaganiach, podlegającego oddzielnej ocenie, wyprodukowanego w okresie nie dłuższym niż 2 miesiące.
Z uwagi na to, że odchylenie standardowe wyznaczyć można dopiero po zbadaniu wytrzymałości próbek"pobieranych w czasie wykonania betonu, do wzoru [6-1] należy podstawić wartość s wynikającą z doświadczeń poprzednich okresów produkcji. Jeżeli brakuje takich doświadczeń lub gdy nie wyznaczono odchyleń standardowych z uwagi na pobieranie zawsze liczby próbek mniejszej od 30, wytrzymałość średnia R może być przyjmowana zgodnie z wartościami podanymi w tabl. 6-1.
Wytrzymałość gwarantowaną R° i średnią R należy traktować jako wytrzymałość betonu w elemencie lub konstrukcji, przy czym beton powinien ją osiągnąć zanim konstrukcja przyjmie pełne obciążenie. Ponadto jeśli dokumentacja nie określa czasu, po którym beton powinien uzyskać wytrzymałość gwarantowaną R$, to należy przyjmować, że okres ten nie jest krótszy od 28 dni i nie dłuższy od 6 miesięcy.
Z uwagi na to, że w normalnych warunkach twardnienia okres, po jakim beton uzyskuje zakładane wytrzymałości — gwarantowaną i średnią — nie jest ściśle określony, miarą porównawczą wytrzymałości betonu na ściskanie jest wytrzymałość umowna Ri. Wytrzymałość na ściskanie umowną R$ określa się po 28 dniach dojrzewania betonu w ściśle określonych warunkach, tj. w temperaturze 182°C i przy wilgotności względnej powyżej 90% oraz przy zastosowaniu próbek sześciennych o krawędzi 15 cm. W przypadku stosowania próbek innej wielkości czy innych kształtów uzyskana wytrzymałość powinna być przeliczona przy zastosowaniu współczynników podanych w tabl. 6-2.
Znajomość wytrzymałości umownej Ri jest także konieczna przy ustalaniu składu
betonu, skąd też zachodzi konieczność określania związku pomiędzy wytrzymałością średnią i umowną. Związek ten określa wzór:
Jeżeli dojrzewanie betonu w elemencie czy konstrukcji odbywa się w warunkach naturalnych (zgodnie z p. 6.5.5), współczynnik )S przyjmuje się równy 1. W innych przypadkach należy wyznaczyć go doświadczalnie.