Planowany wzrost produkcji rolnej związany jest ściśle z rozwojem usług dla rolnictwa. Zadaniem tych usług jest uwolnienie gospodarstw rolnych od funkcji nie związanych bezpośrednio z produkcją w gospo­darstwie. Rolnik-producent, przechodząc z ekstensywnej i wielokierun­kowej do intensywnej i wyspecjalizowanej formy gospodarowania, gwa­rantującej dochodowość gospodarstwa, musi kooperować w ramach spo­łecznego podziału pracy z wyspecjalizowanymi przedsiębiorstwami usłu­gowymi. Rozróżnia się następujące rodzaje usług dla rolnictwa, występujących w ramach zaplecza techniczno-gospodarczego na wsi: usługi związane z mechanizacją produkcji rolnej: bazy sprzętu mechanicznego, udostępniające rolnikom wyspecjalizowany sprzęt rol­niczy lub wykonujące za pomocą tego sprzętu odpowiednie zabiegi agro­techniczne (bazy kółek rolniczych, międzykółkowe bazy maszynowe) oraz warsztaty naprawcze zaplecza technicznego mechanizacji rolnictwa, prze­prowadzające konserwacje, przeglądy, naprawy i remonty sprzętu i urzą­dzeń mechanicznych (państwowe ośrodki maszynowe, filie państwowych ośrodków maszynowych i zakłady naprawcze mechanizacji rolnictwa). usługi związane ze skupem produktów, wytwarzanych przez rol­nictwo, zaopatrzeniem rolnictwa w niezbędne środki produkcji, transpor­tem rolniczym itp. (bazy magazynowo-produkcyjne gminnych spółdzielni, punkty skupu jednostek przemysłu rolnego i spożywczego), usługi rzemieślnicze, występujące w ramach zaplecza techniczno--gospodarczego), służba agro-weterynaryjna, wprowadzająca i propagująca postę­powe formy produkcji rolnej i hodowlanej oraz prowadząca lecznictwo weterynaryjne i nadzór sanitarno-weterynaryjny (agronomówki, punkty Sale do ćwiczeń i gier sportowych znajdują się najczęściej przy szkołach. W niektórych przypadkach projektuje się sale sportowe dla popularnych lokalnie dyscyplin sportowych w połączeniu z terenami sportowymi (Rys. 1. 58., 1. 59.). Program urządzeń sportowych zakłada, że korzysta z tych urządzeń ok. 5% ogółu ludności danego obszaru, na dwie zmiany. Lokalizacja te­renów sportowych w osiedlach wiejskich powinna wiązać się z zielenią urządzoną, działką szkolną lub terenami rekreacyjnymi. weterynaryjne i inseminacyjne, przychodnie i lecznice dla zwierząt, stację ochrony roślin), — służba wodno-melioracyjna, związana z meloriacjami użytków rol­nych i zielonych oraz gospodarką wodną i rybną, prowadząca prace me­lioracyjne i konserwacje urządzeń melioracyjnych (wodomistrzówki, rejo­nowe kierownictwo wodno-melioracyjne, bazy sprzętu ciężkiego). Program i wielkość obiektów usługowych dla rolnictwa w poszcze­gólnych jednostkach osadniczych uzależnione są od następujących czyn­ników: wielkości wsi i powierzchni rozłogu, struktury własnościowej i kierunku produkcji, funkcji wsi w sieci osadniczej, położenia wsi w stosunku do -rynków zbytu. We wsiach produkcyjnych przewiduje się minimalny program usług techniczno-gospodarczych: baza kółka rolniczego, zlewnia mleka, niektóre punkty skupu, pojedyncze obiekty usług rzemieślniczych. Większość usług dla rolnictwa skoncentrowana jest w osiedlach gmin­nych: międzykółkowe bazy maszynowe, filie POM oraz w szerszym za­sięgu państwowe ośrodki maszynowe, punkty skupu w zasięgu gminy, jak skup jaj, warzyw, owoców, runa leśnego, jak skup zboża, okopowych, pasz treściwych, żywca, drobiu, surowców włókienniczych, warzyw, owoców i zbyt materiału siewnego i sadzeniowego, nawozów mineralnych, wapna, opału, pasz, materiałów budowlanych itp., — usługi rzemiosła uciążliwego, związanego z ośrodkiem techniczno--gospodarczym, agronomówki, punkty weterynaryjne i inseminacyjne oraz w szer­szym zasięgu stacje ochrony roślin i przychodnie weterynaryjne, wodomistrzówki oraz rejonowe kierownictwo wodno-meliora­cyjne. Obiekty związane z usługami dla produkcji rolnej lokalizowane są często przypadkowo, w rozproszeniu, niekiedy w obrębie strefy mieszka­niowej. Wzrost inwestycji usługowych i znaczenia społeczno-gospodarcze­go tych usług powodują konieczność wyodrębnienia ich w wydzielonej strefie zabudowy wsi, jako ośrodka techniczno-gospodarczego (Rys. 2.1., 2. 2.). Koncentracja zabudowy usługowej umożliwia wspólne uzbrojenie te­renu ośrodka i zastosowanie wspólnych urządzeń zaopatrzenia w wodę, odprowadzenia ścieków i ogrzewania budynków, łączenia niektórych obiektów w budynkach wielofunkcyjnych oraz skrócenia ciągów komu­nikacyjnych. Warunki lokalizacyjne dla ośrodków techniczno-gospodarczych są w zasadzie podobne do warunków dla ośrodków produkcyjnych w pań­stwowych gospodarstwach rolnych i spółdzielniach produkcyjnych: -— dogodne połączenie z komunikacją zewnętrzną, omijające strefę mieszkaniową i społeczno-usługową, dogodne połączenie ze strefą zabudowy zagrodowej i rozłogiem wsi, teren możliwie płaski o niewielkim spadku, umożliwiającym od­prowadzenie wód opadowych, teren suchy, o dobrej nośności gruntu i niskim poziomie wód zaskórnych, teren, umożliwiający zaopatrzenie w wodę i odprowadzenie ście­ków, teren umożliwiający etapową rozbudowę i ewentualne przekształ­cenie ośrodka techniczno-gospodarczego w ośrodek produkcyjny w przy­padku przejścia na społeczne forniy gospodarowania i koncentracji pro­dukcji, teren, znajdujący się od strony zawietrznej w stosunku do zabu­dowy mieszkaniowej, umożliwiający oddzielenie od osiedla pasem zieleni izolacyjnej i zachowanie strefy ochronnej, zgodnej z przepisami dla poszczególnych obiektów zaplecza technicznego (odległość od zabudowy mieszkaniowej: warsztaty rolnicze, międzykółkowe bazy magazynowe, filie POM — 50 m, państwowe ośrodki maszynowe, zakłady remontowo--budowlane, betoniarnie — 75 m, rzemiosło uciążliwe — 100 m.). W odniesieniu do istniejących terenów budowlanych w przypadku konieczności rozbudowy oraz przy wyznaczaniu nowych lokalizacji obiek­tów usługowych ważnym ograniczeniem, które należy brać pod uwagę, jest ochrona gleb o dobrych klasach bonitacyjnych.