Określenie składu betonu
Najprostszą metodą ustalenia składu betonu jest metoda znana pod nazwą zaczynowej lub doświadczalnej (3, 5). W tej metodzie wykorzystuje się omówioną poprzednio zależność konsystencji mieszanki betonowej od ilości zaczynu cementowego, przy czym stosunek ilości cementu do wody w zaczynie powinien być zgodny z wymaganiami wynikającymi z założonej wytrzymałości betonu.
W przypadku projektowania składu betonu, który ma być wykonywany tylko z jednego kruszywa będącego gotową mieszanką, postępuje się następująco:
a. Oblicza się ze wzoru [6-5] lub [6-6] stosunek CjW, a jeśli wyższa jego wartość wynika z warunku wodoszczelności lub mrozoodporności, to przyjmuje się ją z tabl. 6-5.
b. Na stole laboratoryjnym przygotowuje się próbkę suchego kruszywa w ilości
K' = 15 kg, przy czym uziarnienie próbki powinno być takie samo jak kruszywa, z którego ma być wykonany beton.
Jeżeli wcześniej stwierdzono niejednolitość uziarnienia kruszywa, metodą opisaną w p. 4.2.1, to zawartość frakcji 0-f2 mm w próbce kruszywa powinna wynosić 0,9 maksymalnej jej zawartości w kruszywie, stwierdzonej badaniami. W pozostałych przypadkach ilość kruszywa drobnego w próbce powinna równać się jego średniej zawartości w kruszywie przewidzianym do użycia.
c. Oddzielnie w naczyniu przygotowuje się zaczyn o ustalonym poprzednio stosunku
cementowo-wodnym Cl W. Na ogół wystarcza przygotować próbkę zaczynu w ilości.
Dla uzyskania takiej ilości należy zmieszać ze sobą cement i wodę w ilościach, które wylicza się ze wzorów:
d. Przygotowany zaczyn, stale mieszając dla zapobiegnięcia sedymentacji, wlewa się
stopniowo do kruszywa. Całość miesza się starannie i w zależności od potrzeby dolewa
dalsze porcje zaczynu, aż konsystencja przygotowanej w ten sposób mieszanki beto-
nowej będzie zgodna z zakładaną. Następnie sprawdza się szczelność mieszanki i mierzy
jej objętość po zagęszczeniu w cylindrze pomiarowym.
e. Ilość zaczynu w próbnym zarobię Z', łatwo określić odejmując od ilości przy-
gotowanego zaczynu jego część pozostałą w naczyniu. W próbnym zarobię znajduje
się zatem.
f. Znając ilość cementu C', wody W i kruszywa K', jakie składają się na objętość
próbnego zarobu Vb, wyznaczyć można ilości tych składników w 1000 dm3.
Przy projektowaniu składu betonu z dwu lub większej liczby) kruszyw należy ustalić proporcję, w jakiej należy je mieszać postępując zgodnie z zasadami podanymi w p. 6.3.2. Próbkę kruszywa do wykonania próbnego zarobu sporządzić należy w takim przypadku z uwzględnieniem wyznaczonych proporcji zmieszania jego składników.
Dość poszczególnych kruszyw wchodzących w skład mieszanki, z jakiej przygotowuje się próbny zarób, oblicza się ze wzorów.
gdzie X = —.
Z kolei gdy jedno z tych kruszyw ma niejednolite uziarnienie, do próbnego zarobu należy wziąć próbkę tego kruszywa, w której zawartość ziarn 0-r2 mm powinna wynosić 0,9 maksymalnej stwierdzonej badaniami. Umożliwi to ustalenie ilości cementu (zaczynu) zapewniającej, uzyskanie właściwej wytrzymałości nawet w przypadku, gdy do betoniarki zostanie załadowane kruszywo o najniekorzystniejszym uziarnieniu.
Otrzymana zgodnie z punktem f. tzw. recepta laboratoryjna określa skład 1 m3 mieszanki betonowej w odniesieniu do kruszywa suchego i w jednostkach masowych. Dla warunków produkcyjnych należy sporządzić receptę roboczą uwzględniającą:
zawilgocenie kruszywa,
pojemność betoniarki,
sposób dozowania składników.
W celu sporządzenia recepty roboczej (wg tabl. 6-13) należy ustalić wielkość zawilgocenia kruszywa w stanie naturalnym, gęstość nasypową w stanie luźnym i zawilgoconym oraz pojemność betoniarki i ewentualnie dozowników kruszywa.
Przy sporządzaniu recepty roboczej i stosowaniu cementu workowanego należy jeżeli jest to możliwe, przyjąć taką objętość zarobu betoniarki, aby ilość cementu była równa całkowitej liczbie worków.
Recepta robocza, wywieszona w miejscach widocznych dla obsługi betoniarki, powinna zawierać również informacje dotyczące przeznaczenia i rodzaju betonu, konsystencji mieszanki, daty opracowania recepty.
Opracowany skład betonu nie może być uważany za aktualny przez cały czas produkowania mieszanki betonowej. Należy go skorygować lub opracować nowy skład, jeśli zachodzi przynajmniej jeden z następujących przypadków:
— zmiana rodzaju składników,
— zmiana uziarnienia kruszyw lub zmiana w zawilgoceniu kruszywa wywołująca w stosunku do obowiązującej receptury roboczej zmianę ilości wody zarobowej w 1 m3 mieszanki betonowej przekraczającą + 5 dm3.