Budynki dla bydła
W skład budynków dla bydła wchodzą: obory dla krów dojnych, cie-lętniki, jałowniki oraz obory dla bydła rzeźnego.
W zespole budynków w gospodarstwie rolnym, budynek dla zwierząt wymaga największego nakładu robocizny związanej z obsługą bydła. W przeliczeniu na 1 sztukę bydła, dzienny obrót masy towarowej kształtuje się w sposób następujący:
dowóz pasz i ściołów — 50 kg dziennie/l DJP
wywóz mleka — 15 kg dziennie/1 DJP
wywóz obornika — 40 kg dziennie/l DJP
Łącznie: 105 kg dziennie/l DJP
Wynika stąd, że dla 120 krów dobowy obrót masy towarowej wynosi 12,5 tony, nie licząc 12 ton wody i 1,5 tony gnojówki.
Obora musi być więc funkcjonalnie powiązana z magazynem pasz i ściołów, z silosami na kiszonkę, z gnojownią, aby zmniejszyć długość transportowych tras. Ważną rolę w obsłudze inwentarza odgrywa sprawność transportu pasz i ściołów, obornika oraz mleka. Procentowy udział czasu robocizny ludzkiej w poszczególnych rodzajach prac wynosi:
przygotowanie pasz udój,
usuwanie obornika,
prace inne.
Dla zmniejszenia pracochłonności w obsłudze zwierząt, układy funkcjonalne budynków dla bydła powinny uwzględniać proste ciągi technologiczne i komunikacyjne, zwłaszcza paszowe i gnojowe. W zależności od rozmiarów produkcji i wielkości gospodarstwa, elementem usprawniającym obsługę zwierząt jest mechanizacja prac w oborze. Powinno to jednak pozostawać w odpowiedniej proporcji do efektów produkcyjnych gospodarstwa ze względu na wysoki stosunkowo koszt urządzeń mechanicznych. Mechanizacja lub usprawnienie prac w oborze dotyczy zwłaszcza dowozu i zadawania pasz, usuwania obornika i sposobu udoju mleka, który wymaga największych nakładów robocizny.
Ze względu na sposób utrzymywania bydła w budynku, obory dzielą się na:
obory zamknięte (alkierzowe),
obory wolnostanowiskowe,
obory wolnowybiegowe.
Jest to budynek zamknięty ścianami z czterech stron, w którym zwierzęta przebywają na stanowiskach na uwięzi. Obora alkierzowa zaliczana jest do budynków ciepłych, gdzie najniższa temperatura (w czasie mrozów) powinna wynosić + 6°C — przy wilgotności względnej 80%.
Obora składa się z trzech zasadniczych grup pomieszczeń:
pomieszczenie główne, hala dla bydła, w której każda sztuka ma własne stanowisko,
pomieszczenia pomocnicze, w skład których wchodzą: paszarnia, zlewnia mleka, podręczne magazyny pasz treściwych, siana i słomy, okopowych,
pomieszczenia usługowe, takie jak dyżurka, szatnia, WC, które występują w dużych fermach bydła.
Hala dla zwierząt stanowi jedno wnętrze przestrzenne, składające się z następujących elementów:
stanowiska dla krów,
żłoby do zadawania paszy,
korytarze paszowe i korytarze gnojowe.
Układ stanowisk w oborze może być rozwiązany jako jednorzędowy,
dwurzędowy lub wielorzędowy, w układach poprzecznych lub podłużnych. Ze względu jednak na ułatwienia organizacyjne stosuje się najczęściej układy dwurzędowe lub wielorzędowe podłużne, oparte na prostych ciągach technologicznych, co nie jest możliwe w oborach o układach poprzecznych. Dla łatwiejszej obsługi zwierząt w oborze stosuje się korytarze poprzeczne, prostopadłe do rzędów stanowisk (średnio około 30 stanowisk w linii ciągłej).
Szerokość korytarzy poprzecznych, przy ścianach szczytowych wynosi do 1 m, natomiast pozostałe korytarze poprzeczne, służące równocześnie do wypędu bydła szerokości 2 stanowisk.
Wysokość wszystkich pomieszczeń w oborze alkierzowej wynosi przeciętnie około 2,70 m. Wysokość ta jest zależna od szerokości budynku i rozwiązań konstrukcyjnych przekrycia. Oświetlenie hali dla zwierząt wynosi 1:12 do 1:16 powierzchni okien do powierzchni posadzki, a w pomieszczeniach pomocniczych 1:8 do 1:12. Oprócz oświetlenia naturalnego, każda obora powinna być wyposażona w oświetlenie elektryczne.