Rodzaje budynków
Budynki dla owiec dzielą się zasadniczo na dwie grupy:
owczarnie górskie,
owczarnie nizinne.
Owczarnie górskie położone są na stokach górskich — na terenach pastwiskowych. Mają niekiedy kształt półkolisty lub kształt litery U. Są to budynki zwykle bez poddaszy użytkowych, stanowiące osłonę dla zwierząt przed deszczem i wiatrem. Ściana południowa w tego typu budynkach zazwyczaj jest otwarta i połączona z wybiegami, z których owoce korzystają w sposób niekontrolowany. Na wybiegach są
instalowane urządzenia do karmienia. Do pomieszczeń pomocniczych w tego rodzaju owczarniach zaliczone są pomieszczenia do strzyżenia owiec, do wyrobu serów, wędzarnia, a także pomieszczenia dla bacy i pastuchów, kuchnia do sporządzania posiłków i niekiedy piwnica na artykuły żywnościowe. Paszarnia jako oddzielne pomieszczenie w zasadzie nie występuje. Pasze objętościowe przechowywane są w stogach w pobliżu owczarni, a w okresie letnim owce przebywają na hali.
Owczarnie nizinne — dzielą się na dwie grupy, na owczarnie wolnowybiegowe, owczarnie alkierzowe. Hala dla zwierząt w owczarni alkierzowej ma jednoprzestrzenne wnętrze kształtowane za pomocą ruchomych przegród. Zwierzęta przebywają w kojcach zbiorowych lub indywidualnych według wieku i płci. Owczarnie nizinne rozwiązywane są w różnych układach funkcjonalno-użytkowych. Mogą to być owczarnie z podwyższonym korytarzem paszowym i obniżonym korytarzem gnojowym, bądź też z korytarzem paszowym biegnącym przez środek budynku (rys. 4.96., 4.97., 4.98., 4.99., 4.100.).
Ściółka i pasza w tego typu owczarniach są zwykle magazynowane na poddaszu, jakkolwiek magazyny te mogą być rozwiązywane jako wolnostojące. Do pomieszczeń pomocniczych, w owczarni nizinnej zaliczone
są: paszarnia, porodówka, pomieszczenie do strzyżenia, a do pomieszczeń usługowych: dyżurka dla personelu obsługującego i izolatka.
Pod względem funkcjonalnym i użytkowym w owczarniach wyróżnia się następujące budynki:
wspólne hale dla matek z jagniętami i dla młodzieży w owczarniach wielkostadnych,
szopy pastwiskowe — służące do utrzymywania owiec przebywających na odległych pastwiskach w terenach nizinnych,
s t ę g i — służące do utrzymywania owiec podczas wypasów letnich w górach,
bacówki — służące jako pomieszczenie dla obsługi i dla przerobu mleka podczas wypasu owiec w górach.
W praktyce projektowej przyjmuje się 1,0 -f- 1,5 m2 na 1 matkę z przychówkiem w pomieszczeniu głównym, tzn. hali dla zwierząt. Norma ta dotyczy owczarni użytkowych, dla owiec zarodowych, wymagających lepszych warunków bytowych stosuje się normy powierzchniowe zwiększone o 25%.
Oświetlenie owczarni powinno wynosić 1:15-j-1:20 powierzchni okien do powierzchni podłogi. Temperatura hali dla zwierząt: 4-=-6°C; wilgotność względna: 70 80%. Owce łatwo znoszą temperatury ujemne ze względu na wełniastą pokrywę, lecz pod warunkiem że pomieszczenie jest przewiewne i suche. Wysokość owczarni, w której zwierzęta przebywają na głębokiej ściółce — około 3,7 -i- 4,0 m.
W ostatnich latach buduje się również owczarnie bezściołowe — owce przebywają na podłodze szczelinowej, wykonanej z elementów z two-
rzyw sztucznych lub z innych materiałów trwałych i nienasiąkliwych. Stąd też drewna praktycznie nie stosuje się — ze względu na łatwe nawilgacanie się. Rozstaw szczeblin nie może przekraczać 20 -=- 25 mm. Ten system chowu ma dużo zalet, do których zalicza się m. in. czystość wełny, ochrona owiec przed zarazą raciczną i przed pasożytami, zmniejszona wilgotność pomieszczenia.
Innym rozwiązaniem są owczarnie wolnowybiegowe, gdzie legowiska ze ściółką znajdują się w otwartym budynku, natomiast wybiegi są bez-ściółkowe, wyposażone w silosy poziome, umożliwiające samoskarmianie (rys. 4.101.). Pasza w silosach jest drobno pokrojona i niezbyt ubita.
Najnowsze rozwiązania przewidują chów owiec w owczarniach stałych, bez wypędu na pastwiska. Sposób ten zaliczany jest do korzystniejszych niż chów pastwiskowy, ze względu na zdrowie i higienę zwierząt, a ponadto — na dewastację pastwisk.