Źródła ciepła i urządzenia zabezpieczające
Jako opał można wykorzystać węgiel, koks, gaz, olej opałowy. Wszystkie te paliwa spalane są w kotłach różnego rodzaju i wielkości.
Wstępną decyzję odnośnie do wyboru jednego z rodzajów opału może podjąć inwestor po rozeznaniu w możliwościach jego nabycia. Przydział węgla lub koksu ustala się w zależności od kubatury ogrzewanych pomieszczeń. Usytuowanie publicznego gazociągu przed działką nie oznacza jeszcze, że można użyć gazu do ogrzewania. Często jest tak na terenach, które były gazyfikowane w czasie, kiedy nie liczono się z wykorzystaniem gazu na te cele. Dlatego należy bezwarunkowo uzyskać zgodę na pobieranie gazu w terenowym rejonie gazowniczym. Olej opałowy wymaga wstępnego ogrzania (np. energią elektryczną) i w domkach jednorodzinnych prawie nie jest stosowany. Tak więc inwestor może przystąpić do wyboru rodzaju opału do ogrzewania własnego domku. Najważniejszy jest tu ekonomiczny warunek eksploatacji. Jednak w ostatnich czasach od spraw ekonomiki trochę się odstępuje, dając pierwszeństwo urządzeniom całkowicie lub częściowo zautomatyzowynym. Rodzaj kotła centralnego ogrzewania zależy od rodzaju spalanego paliwa (kotły na paliwo stałe, ciekłe lub gazowe). W zależności od materiału, z jakiego zbudowane są kotły, rozróżniamy kotły żeliwne i stalowe. Kotły żeliwne są tańsze, tatwe w montażu i obsłudze, trwałe, mają jednak małą sprawność. Kotły stalowe mają większą sprawność, większą wytrzymałość na ciśnienie, są mniej narażone na uszkodzenia w przypadku braku wody lub nagłej zmiany temperatury, łatwo jednak korodują, trudniej je transportować i instalować.
Kotły na paliwo stałe mają palenisko podzielone rusztem na dwie części: komorę spalania i popielnik. Kotły na paliwo płynne i gazowe różnią się tym, że nie mają rusztu, a spalanie paliwa odbywa się w całej przestrzeni paleniska.
W skład instalacji kotłowej wchodzą również urządzenia pomocnicze i przyrządy pomiarowe. Niezbędne urządzenia zapewniające bezpieczną pracę kotła, to: zawory, przyrządy bezpieczeństwa, przyrządy wodowskazowe i zasilające, termometry, manometry itp.
Kotły co. podłączone są do komina przez czopuch (pozioma część przewodu). Przy montażu kotła należy zwrócić szczególną uwagę na szczelność połączeń skrzynek dymowych z czopuchem. Rozmiary komina uzależnione są od jego wysokości, wydajności kotła i
rodzaju używanego paliwa. Przekrój przewodu dymowego nie powinien być mniejszy niż 20x20 cm. Komin musi być wymurowany z pełnych cegieł i gładko wyspoinowany od wewnątrz. Z zasady nie projektuje się go przy murach zewnętrznych, aby komin się nie ochładzał i aby ochłodzone spaliny nie pogarszały ciągu w kominie oraz nie zmniejszały przez to wydajności całego urządzenia. Przy nadmiernym ochładzaniu spalin tworzą się skropliny, które mogą uszkodzić materiał, z którego zbudowany jest komin. Eksploatacja całego systemu musi być bezpieczna. Podczas ogrzewania woda powiększa swą objętość. W celu pomieszczenia nadmiaru wody, a także w celu połączenia instalacji ogrzewania wodnego z atmosferą, stosuje się naczynie wzbiorcze, wykonane z blachy stalowej. W domkach jednorodzinnych naczynia wzbiorcze umieszcza się ponad grzejnikami pod stropem najwyższej kondygnacji. Jeżeli pomieszczenie jest ogrzewane, to nie trzeba zakładać izolacji cieplnej ani na zbiornik, ani na przewody. Jeżeli jednak ze względów estetycznych zbiornik zostanie usytuowany na nieogrzewanym strychu, to wraz z przewodami musi być dobrze izolowany. Dobre są do tego celu maty z waty szklanej o grubości 4-5 cm. Można również zastosować obudowę drewnianą wypełnioną np. trocinami lub innym materiałem izolacyjnym. Naczynie wzbiorcze musi być odpowietrzone i uzupełnione rurą przelewową i sygnalizacyjną. Rura przelewowa powinna być odprowadzona do kotłowni nad zlew.
Niedopuszczalne jest odprowadzenie rury przelewowej przez mur lub połać dachową, jak również bezpośrednie łączenie jej z kanalizacją. Do ogrzewania domków jednorodzinnych najlepiej nadają się grzejniki z ogniw stalowych lub żeliwnych. W pomieszczeniach o mniejszym znaczeniu wystarczy instalować tańsze grzejniki z gładkich rur stalowych. Tylko w wyjątkowych przypadkach, np. do ogrzewania garażu czy suszarni, instaluje się grzejniki z rur ożebrowanych.
Grzejniki stalowe płaskie, tzw. panelowe, charakteryzują się estetycznymi kształtami, można je łatwo czyścić i dzięki swej małej grubości nie rzucają się w oczy takjak grzejniki żeliwne. Wydajność cieplna tego typu grzejników jest bardzo wysoka. Grzejniki należy odpowiednio rozmieścić w pomieszczeniu - najlepiej pod oknami. W takim przypadku wpadające przez szpary okienne chłodne powietrze ogrzewa się przy grzejniku, unosi się w górę w kierunku ściany wewnętrznej i opada na podłogę. Ochłodzone przez ściany powietrze przemieszcza się następnie po podłodze znowu do grzejnika, ogrzewa się przy nim i znowu unosi się do sufitu. Gdyby grzejniki były umieszczone po przeciwnej stronie pomieszczenia, przepływ powietrza byłby odwrotny.
Nie ogrzane powietrze płynące nad podłogą do grzejnika ma wpływ na znaczne obniżenie temperatury w pomieszczeniu. Grzejnik najczęściej umieszcza się we wnęce pod parapetem i trzeba przy tym pamiętać o zachowaniu wolnej przestrzeni pod, nad i za nim. Tylko w ten sposób można zapewnić swobodną cyrkulację powietrza. Dlatego również należy ograniczać okrywanie grzejników ozdobnymi kratkami itp. Nie polecamy malowania grzejników farbami aluminiowymi lub ciemnymi, ponieważ farby te są termoizolacyjne i obniżają wydajność grzejników około 10%. Parapety i wnęki w murach muszą mieć izolację cieplną, aby nie powodowały strat ciepła.
Jeżeli nie można grzejnika umieścić pod szklaną ścianą, dużym oknem itp., powinien być instalowany blisko nich. W budownictwie jednorodzinnym często projektuje się wielkie szklane płaszczyzny. Bardzo niekorzystnie wyglądają umieszczone przed nimi grzejniki. Jeżeli takie płaszczyzny nie są ocieplane, to zbiera się na nich para wodna. Jeżeli zaś zbudowane są z elementów stalowych, to żywotność konstrukcji może się obniżyć pod wpływem korozji.
Za najlepsze rozwiązanie uważa się umieszczenie grzejników pod podłogą tuż za oszkloną ścianą i zakrycie ich odpowiednią konstrukcją. Kanał, w którym zainstalowany jest grzejnik, musi być zaprojektowany w taki sposób, aby umożliwiał dobry przepływ powietrza chłodnego od ściany w dół. Tuż nad dnem powietrze zmieni kierunek i uniesie się w górę, ogrzewając się między płytkami grzejnika.