A A A

Rodzaje budynków

Rozróżniamy następujące budynki dla trzody chlewnej: chlewnia uniwersalna, obejmująca wychów i tuczenie trzody, chlewnia dla macior i wychowu prosiąt, chlewnia dla macior hodowlanych, chlewnia dla warchlaków, chlewnia dla tuczników. Podział ten w praktyce występuje w zasadzie w fermach specjalistycznych w dużych gospodarstwach. W gospodarstwach opartych na tradycyjnej technologii, poszczególne grupy zwierząt umieszczone są zwykle w jednym lub kilku budynkach z wydzielonymi kojcami według wieku lub przeznaczenia zwierząt: 1) chlewnia uniwersalna — jest budynkiem przystosowa­nym do wielokierunkowego chowu trzody chlewnej. Występują w nim kojce dla macior z prosiętami, kojce dla warchlaków, kojce dla tuczni­ków. Układ funkcjonalny takiej chlewni może być jednorzędowy lub wielorzędowy, z różnymi wariantami rozwiązań kojców. Najczęściej spo­tykanym rozwiązaniem jest budynek z dwoma rzędami kojców i koryta­rzem paszowo-gnojowym, lub wydzielonym pośrodku korytarzem paszowym i korytarzami gnojowymi. Nieodłącznym elementem chlewni uniwersalnej, oprócz pomieszczeń pomocniczych, są wybiegi dla prosiąt i warchlaków, 2) chlewnia reprodukcyjna — zwana również chlewnią zarodową, jest budynkiem przeznaczonym do produkcji i odchowu pro­siąt. Kierunek ten stanowi bardzo istotny dział hodowli trzody chlewnej, dostarcza on bowiem materiału zarodowego dla przyszłego tuczu i dal­szej reprodukcji. Hodowla zarodowa jest znacznie bardziej skomplikowana od hodowli tuczowej, wymaga bowiem korzystniejszych warunków środowiskowych, wysokowartościowych pasz, odpowiednich urządzeń wewnętrznych w bu­dynku. Prosięta przebywają z maciorą od momentu urodzenia do około 6 -r- 8 tygodni, a następnie przemieszczane są do grupowych kojców w tym samym budynku lub do budynków oddzielnych. Chlewnia dla macior z prosiętami składa się z pomieszczenia główne­go, gdzie przebywają w kojcach maciory z prosiętami — układ kojców może być jednorzędowy lub wielorzędowy. Kojec składa się z części legowiskowej, przeznaczonej dla maciory i kojczyka dla prosiąt. Prosięta zwykle oddzielane są za pomocą ażurowych przegród, umożliwiających kontakt z maciorą. W kojczyku dla prosiąt, służącym jako legowisko i miejsce dokarmiania, instalowane są zwykle promienniki podczerwieni przeznaczone do podgrzewania prosiąt. Wzdłuż budynku w układzie rzędowym, przebiega korytarz paszowo--gnojowy o szerokości około 1,20 1,50 m. w zależności od stosowanego sprzętu transportowego. W chlewniach zarodowych nowego typu stosowane są niekiedy klatki przenośne zamiast tradycyjnych kojców dla macior z prosiętami. Klatki te umożliwiają organizację wnętrza budynku w sposób odpowiadający potrzebom. Innym typem chlewni zarodowej jest szałasowy system wychowu, polegający na ustawieniu ruchomych „budek", odpowiednio skonstruo­wanych i przystosowanych do dowolnego ustawienia. Zaletą tego systemu jest możliwość łatwego usuwania nieczystości i dezynfekcji terenu, chlewnia dla macior hodowlanych lub loszek hodowlanych ma na celu wychów materiału na maciory. Budy­nek dla loszek nie różni się w zasadzie od innych budynków dla trzody chlewnej. Układ funkcjonalny wnętrza oparty jest o korytarze paszowo--gnojowe lub paszowe i gnojowe. Loszki przebywają w kojcach grupo­wych po 6 — 8 sztuk w układach rzędowych. Koniecznym urządzeniem przy hodowli loszek są wybiegi na zewnątrz budynku (rys. 4.67., 4.68.), chlewnia dla warchlaków — jest budynkiem prze­znaczonym do chowu prosiąt w wieku około 8 tygodni odsądzonych od maciory. Warchlaki umieszczone są według wieku i płci w kojcach gru­powych. Układ budynku przeznaczonego dla warchlaków może być — jedno- lub dwurzędowym. Ze względu na wiek prosiąt, istotnym zagadnieriiem są wymagania środowiskowe, a więc odpowiednia wilgotność, temperatura i oświetlenie. Na zewnątrz budynku konieczne są wybiegi połączone drzwiczkami wybiegowymi z kojcami, 5) chlewnia dla tuczników-— jest budynkiem przeznaczo­nym na produkcję mięsa wieprzowego. W zależności od wielkości go­spodarstwa, występują tuczarnie o pojemności od kilkudziesięciu do kilku tysięcy sztuk (tucz przemysłowy). Tuczarnie buduje się jako alkierzowe rzadziej wolnowybiegowe. W alkierzowym systemie tuczu wnętrze budynku składa się ze zbioro­wych kojców dla tuczników i powierzchni komunikacyjnej (korytarze paszowe i gnojowe). Pomieszczeniami funkcjonalnie powiązanymi są: paszarnia, pomieszczenia magazynowe oraz usługowe. W systemie wolno-wybiegowym, podobnie jak w budynkach tego typu dla bydła — jedna ściana budynku (od strony południowej) jest całkowicie lub częściowo otwarta. Kojce w budynku służą wyłącznie jako legowiska, stąd też w jednym kojcu może być większa grupa tuczników niż w chlewni alkie­rzowej. Karmienie tuczników odbywa się na wybiegach wyposażonych w koryta i urządzenia do pojenia. Duże tuczarnie powinny być zmechanizowane, a niekiedy zautomaty­zowane, zwłaszcza do zadawania paszy — w zależności od systemu chowu. Instaluje się w budynkach, bądź na wybiegach — automaty karmowe. Pasza ze zbiorników podawana jest do automatów paszowych (za pomocą przenośników) zainstalowanych w kojcach. Ten sposób, mimo, że jest kosztowny ze względu na urządzenia i maszyny, umożliwia tuczenie intensywne w krótszym czasie, aniżeli w chlewniach nie zmechanizowa­nych (rys. 4.75., 4.76., 4.77.). We wszystkich budynkach, przeznaczonych dla trzody chlewnej, oprócz pomieszczeń głównych, tzn. różnego typu kojców i korytarzy paszowych i gnojowych, nieodłącznym pomieszczeniem bądź też odręb­nym budynkiem jest paszarnia dla przygotowywania paszy, wy­posażona w odpowiednie urządzenia, zgodnie z przyjętą technologią chowu. Ponadto, występują magazyny na różnego rodzaju pasze (treści­we, okapowe, koncentraty), magazyny ściółki oraz pomieszczenia usługo­we, przeznaczone dla opieki weterynaryjnej i personelu obsługującego. Wymagania w zakresie lokalizacji budynków dla trzody chlewnej są takie same, jak przy wszystkich budynkach inwentarskich — a więc teren stosunkowo równy, dobrze nasłoneczniony, na gruncie przepusz­czalnym dla opadów. We wnętrzu budynków ważna jest temperatura pomieszczeń i wilgot­ność względna. Temperatura waha się w granicach 15 4- 22°C, wilgotność względna 75 -4- 80%. Oświetlenie pomieszczeń dla trzody chlewnej wynosi: dla macior z prosiętami 1:12, dla loszek hodowlanych 1:15, dla tuczników 1:15 -f-1:20. Wysokość pomieszczeń dla zwierząt: 2,20 -f- 2,50 m. Ze względu na technologię chowu trzody chlewnej, budynki dzielą się na alkierzowe i wolnowybiegowe. Budynki alkierzowe obudowane są z czterech stron ścianami i cały proces technologiczny żywienia, pojenia i usuwania obornika — odbywa się w budynku. Poza budynkiem — w zależności od potrzeby — urządza się wybiegi. Chlewnie wolnowybiegowe, stosowane przeważnie w tuczu trzody chlewnej, budowane są w krajach o łagodniejszym klimacie. Zasada tych chlewni polega na tym, że budynek z otwartą ścianą podzielony na kojce grupowe pełni rolę legowisk, natomiast cały proces karmienia i pojenia (koryta, automaty, poidła) odbywa się na wybiegu.