Sieć szkół podstawowych w osiedlach wiejskich musi zapewniać naukę wszystkim dzieciom objętym obowiązkiem nauczania w wieku od 7 do 15 lat i stanowiącym około 15% ogółu ludności. Odległość szkoły od najdalszych siedlisk w rejonie szkolnym nie powinna przekraczać 3 km. W warunkach wiejskich dla poszczególnych miejscowości, w których liczba dzieci nie przekracza 100, realizowane są szkoły o niepełnym pro­gramie nauczania, w zakresie od I do IV klasy i posiadające od jednej do trzech izb lekcyjnych (Rys. 1.37., 1.38., 1.39.). Obserwowane obecnie zmniejszenie liczby dzieci na wsi i polepszenie warunków komunikacyjnych, umożliwiających zorganizowanie dojazdu uczniów do szkół zmienia warunki lokalizacji nowych obiektów szkol­nych. Dąży się obecnie do budowy szkół o pełnym programie nauczania, posiadających ponad pięć izb lekcyjnych i realizujących program naucza­nia w pełnym zakresie ośmiu klas, o większej obsadzie nauczycielskiej i lepszym wyposażeniu w pomoce naukowe. Ilość klas w szkołach, uzależnioną od liczby uczniów, oraz powierzchnię działek szkolnych podaje poniższa tabela: Program użytkowy szkoły podstawowej obejmuje sale lekcyjne, gabi­nety przedmiotowe i laboratoria, bibliotekę z czytelnią, pokoje administra­cyjne i nauczycielskie, szatnie, salę gimnastyczną, ewentualnie stołówkę, kuchnię i kotłownię oraz mieszkania nauczycielskie. Sale lekcyjne mogą być prostokątne małe, stosowane w szkołach mniejszych, oświetlone jednostronnie o powierzchni ok. 34 m2 dla 24 -=- 30 uczniów i prostokątne duże dla szkół większych, oświetlone jednostron­nie, o powierzchni ok. 54 m2 dla 40 uczniów, lub niekiedy dla szkół pawi­lonowych sale kwadratowe o powierzchni ok. 57 m2 z dodatkowym oświetleniem ze względu na znaczną głębokość. Sale specjalne z gabinetami są pomieszczeniami do nauki fizyki, chemii i biologii. Gabinety powinny łączyć się z salami od strony ściany z tablicą. W gabinecie fizyki i chemii może być urządzone odpowiednio zwentylowane digestorium do przeprowadzania doświadczeń chemicznych, szkodliwych dla zdrowia. Digestorium jest specjalną, przeszkloną szafą, a demonstrowane w niej doświadczenia widoczne są od strony sali. Sala biologii połączona jest z gabinetem hodowli. Szatnie mogą być projektowane jako centralne, dla wszystkich ucz­niów i sytuowane w pobliżu wejścia do szkoły: jako grupowe, obsługujące zespoły izb lekcyjnych i sytuowane w ich sąsiedztwie, lub jako szatnie przyklasowe, sytuowane na korytarzu rekreacyjnym przy poszczególnych salach lekcyjnych. Sala gimnastyczna powinna być wyposażona w drabinki gimnastyczne przyścienne, drążki, tablice do koszykówki, uchwyty do siatki itp. Oświetlenie światłem dziennym może znajdować się tylko w dłuższych ścianach sali. W zespole pomieszczeń sportowych poza salą gimnastyczną występują rozbieralnie, natryski i pomieszczenia sanitarne oraz skład sprzętu sportowego. Pomieszczenia sanitarne w szkole spełniać powinny rolę użytkową i pedagogiczną, wpajając uczniom zasady higieny. Należy projektować sanitariaty osobne dla chłopców i dziewcząt oraz dla personelu nauczy­cielskiego. Rozmieszczenie tych pomieszczeń zależy od usytuowania izb lekcyjnych i ilości kondygnacji budynku szkolnego. Układ funkcjonalny szkoły powinien uwzględniać następujące czyn­niki, wpływające na prawidłowe funkcjonowanie szkoły: — czytelne powiązanie poszczególnych zespołów funkcjonalnych: izb lekcyjnych i sal specjalnych, zespołu pomieszczeń sportowych, biblioteki i stołówki oraz części administracyjnej, ■— prosty układ komunikacji wewnętrznej, zapewniający płynny ruch uczniów poprzez wejście główne i szatnie do izb lekcyjnych, do sali gimnastycznej i na tereny rekreacyjne na działce szkolnej. powiązanie układu komunikacyjnego z powierzchnią rekreacyjną znajdującą się w pobliżu izb lekcyjnych i umożliwiającą swobodne prze­bywanie dzieci w czasie przerw między lekcjami, zapewnienie dostępu osobom z zewnątrz do pomieszczeń admini­stracyjnych poza głównym ciągiem komunikacyjnym dla uczniów, prawidłowe usytuowanie części gospodarczej i oddzielenie części mieszkalnej od pomieszczeń szkolnych (Rys. 1. 40.). Korytarze komunikacyjne i ^rekreacyjne mogą być obudowane jedno­stronnie, przy układzie półtoratraktowym, z klasami po jednej stronie korytarza, lub dwustronnie, przy układzie dwu- i pół-traktowym z ko­rytarzem pośrodku i klasami po obu stronach korytarza. Stosowany jest również układ centralny, gdzie klasy zgrupowane są wokół hallu komuni-kacyjno-rekreacyjnego, lub układ grupowy, z klasami zgrupowanymi, np. wokół klatek schodowych i wydzielonych powierzchni rekreacyj­nych. Układ komunikacyjny powinien umożliwiać obsługę niektórych zespo­łów pomieszczeń również po godzinach zajęć szkolnych, np. sali gimna­stycznej, świetlicy, biblioteki. Najkorzystniejsze oświetlenie poszczególnych pomieszczeń szkolnych światłem dziennym przedstawia się następująco: izby lekcyjne dla budynku z klasami po jednej stronie korytarza: południowo zachodnie, izby lekcyjne dla budynku z klasami po obu stronach korytarza: wschodnie i zachodnie, gabinety naukowe: północne, południowo-wschodnie lub północno--zachodnie, sala gimnastyczna: południowe, kuchnia: północno-wschodnie. Położenie działki szkolnej powinno zapewniać dzieciom szybkie i bez­pieczne dojście do szkoły, bez potrzeby przechodzenia przez drogi i ulice, o dużym ruchu pojazdów, należy więc lokalizować szkoły bezpośrednio przy terenach mieszkaniowych osiedla, poza głównymi ciągami komuni­kacyjnymi. Przy lokalizacji działki szkolnej powinny być uwzględnione nastę­pujące warunki: — powiązanie działki szkolnej z układem ciągów pieszych w strefie mieszkaniowej osiedla, oddalenie od ośrodka techniczno-gospodarczego i obiektów, stano­wiących źródło hałasów i zanieczyszczenia powietrza, położenie działki w pobliżu lub w obrębie terenów zielonych i rekreacyjnych, parku, domu kultury lub terenów sportowych, położenie działki w miejscu, w którym dominujący wielkością nad zabudową wsi budynek będzie odgrywał prawidłową rolę w kompozycji przestrzennej osiedla. Działka szkolna powinna być sucha i dobrze nasłoneczniona. Naj­korzystniejszy kształt działki powinien mieć stosunek boków: 1:1,5. Dla określenia minimalnej powierzchni działki przyjmuje się: 15 m2 na jed­nego ucznia. W skład działki szkolnej wchodzą następujące elementy zagospoda­rowania: budynek szkoły, plac przedwejściowy, umożliwiający rozładowanie dużej ilości dzieci w jednym czasie, plac rekreacyjny, położony w pobliżu wyjść z budynku szkolnego, (powierzchnia ok. 3,5 m2 na jednego ucznia), boiska sportowe (boisko gimnastyczne, boiska do siatkówki, boisko do piłki ręcznej, bieżnia długości 60 m. i skocznia) w powiązaniu z salą gimnastyczną, ogródek szkolny — od strony nasłonecznionej, podwórze gospodarcze, ogródki personelu, ewentualnie wydzielona część działki z budyn­kiem mieszkalnym, alejki i ścieżki, zieleń ozdobna i ochronna, izolująca działkę szkolną od otoczenia w sposób nie zacieniający okien budynku szkol­nego (Rys. 1. 41.). Wzrastające potrzeby szkolnictwa powodują zagęszczanie sieci szkół średnich i zawodowych. Szkoły rolnicze lokalizowane są najczęściej w po­wiązaniu ze szkolnymi gospodarstwami rolnymi. Z uwagi na większy zasięg szkół zawodowych budowane są przy tych szkołach internaty dla uczniów (Rys. 1. 42., 1. 43., 1. 44., 1. 45., 1.46.).