A A A

Trwałość wyrobów z kamienia, wietrzenie kamienia i środki zabezpieczające

Trwałość kamienia jest ograniczona, zależna od cech technicznych skały. Trwałość wyrobów z kamienia jest natomiast zagadnieniem kompleksowym, obejmującym cztery główne problemy. odpowiedni dobór kamienia dostosowany do warunków istniejących w miejscu, w którym kamień ma być zastosowany, odpowiednie rozwiązanie projektowe zapewniające właściwe warunki pracy ka­mienia, szybkie usuwanie przyczyn wywołujących niszczenie wyrobów z kamienia po ich wbudowaniu, zastosowanie najodpowiedniejszych metod w przypadku konieczności zabezpie­czenia użytego kamienia. Prawidłowy dobór kamienia opiera się na dokładnym poznaniu jego cech technicz­nych oraz na znajomości czynników agresywnych przyspieszających wietrzenie kamienia, a których stopień agresywności jest uzależniony od lokalizacji obiektu, od położenia elementu kamiennego, jego kształtu itp. Wietrzenie jest to rozpad i rozkład materiałów kamiennych pod wpływem działania powietrza, wody i innych czynników. Na kamień używany w budownictwie działają czynniki fizyczne (woda, zmiany temperatury), chemiczne (rozpuszczalne skład­niki chemiczne zawarte w wodzie) i biologiczne (bakterie i flora). Czynniki te przeważ­nie występują jednocześnie, powodując niszczenie materiału kamiennego (występowanie ciemnych plam, kruszenie, łuszczenie, pękanie, naloty oraz rozsypywanie się w sypki piasek). Problem najwłaściwszych rozwiązań projektowych kamieniarki polega na ich do­stosowaniu do możliwości, jakie daje określony rodzaj materiału kamiennego. Różno­rodność bowiem cech technicznych w rozmaity sposób ogranicza swobodę inwencji projektanta w zakresie profilowania kamiennych elementów architektonicznych, a na­wet wyraźnie narzuca konieczność zdecydowanie odmiennego sposobu profilowania przy poszczególnych rodzajach kamienia'1'. Chociaż możliwość uzyskania drobnego profilu jest największa w skałach o strukturze drobnoziarnistej, drobnokrystalicznej lub zbitej, nie zawsze jest to uzasadnione — może bowiem w przypadku skał twardych i trudno obrabialnych pociągnąć za sobą koszty niewspółmierne do osiągniętego efektu plastycznego. Natomiast przy stosowaniu kamienia miękkiego i porowatego również należy unikać dużej ilości akcentów architektonicznych — szczególnie poziomych — i bogatego profilowania, zwłaszcza w okręgach przemysłowych, z uwagi na nasilenie procesu wietrzenia. Ponadto, kamień na elewacji powinien zawsze zajmować położenie zgodne z jego pierwotnym ułożeniem w złożu, gdyż zdolność kapilarnego przepływu wody zmienia się w zależności od położenia kamienia. Często również może występować w kamieniu niewidoczne lub słabo widoczne uwarstwienie, a umiejscowienie kamienia na elewacji w położeniu prostopadłym lub ukośnym do jego położenia w złożu może prowadzić do ścinania, uszkodzeń, a nawet odpadnięcia części elementu. Nie należy także stosować na jednej płaszczyźnie kamieni o różnej porowatości, gdyż prowadzi to do szybszego nisz­czenia materiału bardziej porowatego i psucia wyglądu elewacji. Warunek określonego położenia wszystkich elementów kamiennych na elewacji powinien być zachowany rów­nież ze względów plastycznych, gdyż występują różnice w patynowaniu się poszczegól­nych elementów w zależności od ich położenia. Zabezpieczenie kamieni przed przenikaniem wody jest najważniejszym środkiem przeciwdziałającym wietrzeniu. W tym celu należy racjonalnie projektować i wykonywać odwodnienie oraz uodporniać powierzchnie kamienia przed nasiąkaniem wilgocią z wód opadowych przez uszczelnienie i utwardzenie powierzchni wystawionych na działanie atmosferyczne. Służą do tego fluaty, czyli sole kwasu krzemofluorowodorowego, któ­rymi pociąga się powierzchnie kamieni przy użyciu szczotki lub pędzla. Najczęściej sto­suje się fluaty: cynkowy ZnSiF6, magnezowy MgSiF6, glinowy Al2(SiF»)3 i ołowiawy PbSiF6. Działanie ich polega na reakcji z węglanem wapniowym i na wytwarzaniu związków nierozpuszczalnych, zmniejszających pory materiałów kamiennych o lepiszczu wapiennym. Fluaty, jako produkty odpadowe przy wyrobie superfosfatów, są tanie. Działanie ich jest długotrwałe. Są to preparaty trujące. Dla właściwego uszczelnienia powierzchni kamieni fluatuje się je kilkakrotnie, obniżając nasiąkliwośc kamienia do kilku procent. Nie należy jednak doprowadzać do zupełnego zatkania porów, gdyż wtedy powietrze przestaje przenikać przez kamień, co utrudnia wysychanie. Stosowane bywają również inne środki, jak szkło wodne, woda barytowa, mydła, woski, żywice itp. Stosowanie metalowych uchwytów, haków i ozdób przy jasnym kamieniu jest czę­stym powodem powstawania plam i zacieków i dlatego wszelkie metalowe części powinny być dobrze zaizolowane lub wykonane ze stali nierdzewnej..