Zaprawy gipsowe (PN-75/B-14505) są mie­szaninami spoiwa gipsowego, wody i wypełniaczy lub kruszyw oraz dodatków opóźnia­jących wiązanie. Zaprawy gipsowo-wapienne zawierają dodatek spoiwa wapiennego w postaci wapna hydratyzowanego lub ciasta wapiennego. Zaprawy gipsowe i gipsowo--wapienne są stosowane do tynkowania powierzchni wewnętrznych ścian i stropów oraz do murowania ścian z cegieł ceramicznych i z elementów gipsowych oraz do mocowania wykładzin ceramicznych i przewodów instalacji elektrycznych. Wilgotność względna powietrza w pomieszczeniach, w których są stosowane zaprawy gipsowe i wapienno-gipsowe, nie powinna przekraczać 65%. Składniki zapraw gipsowych mogą być mieszane w różnych proporcjach, co umożli­wia uzyskiwanie zapraw o różnych właściwościach. Przybliżone ilości składników i od­powiednie właściwości zapraw podano przykładowo w tabl. 5-4. Zależnie od właściwości wytrzymałościowych rozróżnia się marki 15 i 30 zapraw gipsowych i marki 8, 15, 30 zapraw gipsowo-wapiennych. Skład zapraw powinien być dobierany doświadczalnie. Przybliżone proporcje obję­tościowe składników, odpowiadające konsystencji zapraw mierzonej opadem stożka do głębokości 10 cm, podano w tabl. 5-5. Konsystencje i marki zapraw gipsowych i gipsowo-wapiennych w zależności od prze­znaczenia powinny odpowiadać wymaganiom podanym w tabl. 5-6. Czas użycia zapraw gipsowych i zapraw gipsowo-wapiennych jest zależny od czasu wiązania spoiwa gipso­wego i powinien być ustalany doświadczalnie. Aby opóźnić początek wiązania, a przez to wydłużyć czas użycia świeżej mieszanki zapraw gipsowych i gipsowo-wapiennych, są stosowane dodatki opóźniaczy. Najczęściej stosuje się opóźniacz keratynowy — wywar z sierści zwierzęcej lub opóźniacz z kleju kostnego rozcieńczonego wodą w stosunku 1:5. Przybliżone ilości dodatku opóźnienia czasu wiązania mieszanki są podane w tabl. 5-7. Mieszanie składników zapraw gipsowych i gipsowo-wapiennych powinno być wykonywane w następującej kolejności. Do odmierzonej ilości wody w mieszarce dodaje się piasek, następnie wapno przy ciągłym ruchu mieszarki aż do uzyskania jednorodnej mie­szaniny, a następnie gips. Opóźniacz powinien być dodawany do wody zarobowej przed domieszaniem pozo­stałych składników. Mieszanie ręczne może być wykonane sporadycznie w odniesieniu do niewielkich ilości zaprawy. Należy wówczas najpierw wymieszać składniki suche (piasek i wapno), a następnie składniki ciekłe (woda bądź roztwory lub zawiesinę wodną), aż do uzyskania jednorodnej mieszaniny.